nikolaidis

Καθ. Απόστολος Νικολαΐδης

Ο Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ Απόστολος Νικολαΐδης διετέλεσε Καθηγητής στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών από το 1997 μέχρι το 2020 με γνωστικό αντικείμενο Κοινωνιολογία της Θρησκείας και Κοινωνική Ηθική. Διετέλεσε επίσης Πρόεδρος του Τμήματος και Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής για μια περίπου πενταετία. Στην παρούσα φάση είναι Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας στα αντικείμενα της Ηθικής και της Κοινωνιολογίας.

Σπούδασε Θεολογία στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Βόννης της Γερμανίας. Μεταπτυχιακές σπουδές στο συστηματικό κλάδο της Θεολογίας (Ηθική και Κοινωνιολογία της θρησκείας, Πολιτική Θεολογία) πραγματοποίησε στη Βόννη και στο Μπόχουμ της Γερμανίας. Το 1979 διορίστηκε Καθηγητής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση όπου υπηρέτησε μέχρι το 1997. Το 1993 αναγορεύτηκε διδάκτορας στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα «Η νέα ανθρωπολογία της θρησκείας στη Φιλοσοφία του Ernst Bloch» και με βαθμό «άριστα». Το διδακτορικό του αναφέρεται στη Μεταθρησκευτική ανθρωπολογία στη νεομαρξιστική της κατανόηση και στο πλαίσιο της σύγχρονης Θεολογικής και Φιλοσοφικής Ανθρωπολογίας.

Όλα τα χρόνια της επιστημονικής και ακαδημαϊκής του πορείας, συνεπής προς τις σπουδές του, ασχολήθηκε ερευνητικά και συγγραφικά με δύο επιστημονικά πεδία: Την Κοινωνιολογία της Θρησκείας και την Ηθική σε όλες τις εκφάνσεις.

Στο πεδίο της Κοινωνιολογίας ο Καθηγητής Απόστολος Νικολαΐδης έστρεψε το ενδιαφέρον του στην κοινωνική διδασκαλία των Ελλήνων Πατέρων της Εκκλησίας και ιδιαίτερα στη σχέση των Δογμάτων και της εκκλησιαστικής και κοινωνικής ζωής για τη θεμελίωση μιας ορθόδοξης Κοινωνιολογίας του Χριστιανισμού, στη Θρησκεία ως κοινωνικό φαινόμενο και ως κοινωνικό, πολιτικό, πολιτισμικό, ηθικό και οικονομικό παράγοντα στη βάση των κυριότερων θεμελιωτών και εκπροσώπων της Κοινωνιολογίας της Θρησκείας.

Στο πεδίο της Ηθικής επιδόθηκε ιδιαίτερα στους κλάδους της  Χριστιανική Ηθικής,  της Βιοηθικής και της Κοινωνικής Ηθικής. Ιδιαίτερη είναι συμβολή του στην αποκρυστάλλωση των κοινωνικοηθικών προβληματισμών στον Ορθόδοξο Κόσμο φέροντας μεταξύ άλλων σε διάλογο το θεσμό της Εκκλησίας προς όλους τους λοιπούς θεσμούς. Καθοριστική είναι και η συμβολή του στην καθιέρωση δύο νέων επιστημονικών κλάδων σε παγκόσμιο επίπεδο, της Ηθικής και της Βιοηθικής των Θρησκειών.

Στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας δίδαξε τα μαθήματα: Χριστιανική Ηθική, Κοινωνική Ηθική, Βιοηθική, Ηθική των Θρησκειών, Κοινωνιολογία της θρησκείας, Κοινωνιολογία του Χριστιανισμού, Κοινωνιολογία,  Οικουμενική Κίνηση και Διαθρησκειακός Διάλογος. Είναι ο πρώτος που εισήγαγε, καθιέρωσε και δίδαξε στη Θεολογική Σχολή του ΕΚΠΑ τα μαθήματα Κοινωνιολογία της Θρησκείας, Βιοηθική, Κοινωνική Ηθική,  Ηθική των Θρησκειών και Διαθρησκειακός Διάλογος.

Εκτός του Πανεπιστημίου Αθηνών δίδαξε επίσης

  • Στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών για δεκαπέντε χρόνια (1990-2005) τα μαθήματα Δογματική, Συμβολική και Φιλοσοφία.
  • Στις Σχολές Γονέων του Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής για τριάντα χρόνια (1990-2020).
  • Στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο της Εταιρείας των Φίλων του Λαού για είκοσι τρία (66 εξαμηνιαία σεμινάρια, 1997-2020).
  • Στην Ανώτατη Σχολή Αξιωματικών της Αστυνομίας για ένα έτος.
  • Στα ΠΕΚ Δυτικής Αττικής για ένα έτος.
  • Στη Σχολή Ναυτικού Πολέμου για τέσσερα χρόνια.
  • Στη Σχολή Εθνικής Ασφαλείας για είκοσι τρία (1997-2020).

 

Διετέλεσε α) συγκλητικός για το ακαδ. Έτος 1997-1998, τη διετία 2009-2011 και την τετραετία 2016-2020. β) Διευθυντής δύο Τομέων για τρία ακαδ. έτη. γ) Πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του ΕΚΠΑ για τη διετία 2009-2011. δ) Αναπληρωτής Πρόεδρος του Τμήματος για τις διετίες 2011-13 και 2013-2015. ε) Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της Δευτεροβάθμιας Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης στο ΥΠΔΜΘ για το χρονικό διάστημα 2009-2013, στ) μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Φοιτητικής Εστίας ΕΚΠΑ επί τριετία (2011-2014), ζ) μέλος και αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Πανεπιστημιακής Λέσχης, η) μέλος της Επιτροπής μεταπτυχιακών Προγραμμάτων του ΕΚΠΑ (2016-2020).

Ως Κοσμήτωρ πρωτοστάτησε στη μετονομασία του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας σε Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας και στην ίδρυση Αγγλόφωνου Διατμηματικού ΠΜΣ με τίτλο «Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία».

Έλαβε ενεργό μέρος σε πολλά διεθνή και εγχώρια Επιστημονικά Συνέδρια. Μερικά εξ αυτών, όπως «Αριστοτέλης και Χριστιανισμός», «Αρχή και εξέλιξη του κόσμου και του ανθρώπου με αναφορά στην Εξαήμερο του Μ. Βασιλείου», «Ορθοδοξία και Μεταρρύθμιση», «180 χρόνια Θεολογικών Σπουδών στο ΕΚΠΑ», «Κοσμάς ο Αιτωλός: 240 χρόνια από το μαρτύριό του», «Η Ορθόδοξη Θεολογία στον 21ο αιώνα. Προκλήσεις και Προοπτικές»  οργάνωσε ο ίδιος ως Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής. Από το 2006 συμμετέχει στην οργάνωση και προεδρεύει στο ετήσιο παιδαγωγικό Συνέδριο του Τομέα Επιστημόνων του Συλλόγου «Μ. Βασίλειος», που λαμβάνει χώρα στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδος. Έδωσε και δίνει διαλέξεις σε πολλά μέρη της χώρας μας και στο Εξωτερικό.

Διατελεί μέλος τριών Συνοδικών Επιτροπών, που ασχολούνται με προβλήματα της Οικογένειας, του Περιβάλλοντος και της Βιοηθικής, καθώς και μέλος Διοικητικών Συμβουλίων άλλων Κοινωφελών Ιδρυμάτων.

Από το έτος 2021 του ανατέθηκε η Προεδρεία του Ινστιτούτου «Μάξιμος ο Γραικός῾

Στο χρονικό διάστημα 1988-1993 διετέλεσε παραγωγός ραδιοφωνικών εκπομπών για θέματα Οικολογίας. Από το Σεπτέμβριο του 2009 ως τον Αύγουστο του 2010 ήταν παραγωγός της ωριαίας ζωντανής εκπομπής με θέμα τις Διαπροσωπικές Σχέσεις- Παίγνια εξουσίας στον ίδιο ραδιοσταθμό. Από τις αρχές του 2022 είναι παραγωγός της διαδικτυακής εκπομπής ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ στο κανάλι Pemtpousia.tv.

Είναι έγγαμος και με τη σύζυγό του Δέσποινα Σπανού έχουν εννέα τέκνα.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

Α. Μονογραφίες

  1. Ορθοδοξία και Μαρξισμός σε διάλογο στη Μέση Εκπαίδευση, Κατερίνη 1986, σ. 47.
  2. Οικολογία και ειρήνη, εκδ. Αποστ. Διακονία, Αθήνα 1987, σ. 90.
  3. Κοινωνικοπολιτική Επανάσταση και Πολιτική Θεολογία, Τέρτιος, Κατερίνη 1987, σ. 224.
  4. Η κοσμολογία της άσκησης και παραίτησης, Τέρτιος, Κατερίνη 1990, σ. 170.
  5. Εξηγήσεις και παρεξηγήσεις στο χώρο της Θεολογίας, Αθήνα 1990, σ. 264.
  6. Η «νέα ανθρωπολογία της θρησκείας» στη Φιλοσοφία του Ernst Bloch, Αθήνα 1995 (νέα έκδοση 2002 με τίτλο Μεταθρησκευτική Ανθρωπολογία, εκδ. Γρηγόρη,), σ. 366.
  7. “Kριτική Θεωρία» και κοινωνική λειτουργία της θρησκείας, Αθήνα 1996 (νέα έκδοση 2006, εκδ. Γρηγόρη), σ. 383.
  8. Η κοινωνική δυναμική των εορτών, Αθήνα 1998 (νέα έκδοση 2001, εκδ. Γρηγόρη), σ. 221.
  9. Θέματα Οικουμενικής Κίνησης, Αθήνα 1998, σ. 274.
  10. Προβληματισμοί χριστιανικού ήθους, Αθήνα 2000 (νέα έκδοση 2002, εκδ. Γρηγόρη), σ. 342.
  11. Η διαλεκτική ιερότητας και κοινωνικότητας στο έργο του Emile Durkheim, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2001, σ. 373.
  12. Κριτική Θεολογία, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2002, σ. 186.
  13. Άκρα και μεσότητες. Από την αριστοτελική στην πατερική μεσότητα,  εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2003, σ. 318.
  14. Θρησκεία και φόβος. Ο φόβος της θρησκείας και η θρησκεία της τρομοκρατίας, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2003, σ. 285.
  15. Ετερόδοξοι και Ορθόδοξοι. Δράσεις-Αντιδράσεις-Διαδράσεις, Κοινωνιογραφική έρευνα, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2004, σ.332.
  16. Φύση και Πολιτισμός, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2006, σ. 293.
  17. Παίγνια εξουσίας, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2006, σ. 307.
  18. Εκκλησία και Κοινωνικά Έθιμα, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2006, σ. 342.
  19. Από τη Γένεση στη Γενετική, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2006, σ. 391.
  20. Κοινωνιολογία της θρησκείας, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2007, σ. 351.
  21. Οι οικουμενικές περιπέτειες του Χριστιανισμού, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2007, σ. 369.
  22. Ευσύνοπτη Κοινωνιολογία, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2008, σ. 303.
  23. Κοινωνική Ηθική, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2009.
  24. Δόγματα και κοινωνία, Σχεδίασμα Κοινωνιολογίας του Χριστιανισμού, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2009.
  25. Κοινωνιολογία των αιρέσεων, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2009.
  26. Η τεχνική του ελέγχου, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2010.
  27. Συμμετρία και ασυμμετρία στη διδασκαλία των Τριών Ιεραρχών, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2010.
  28. Κόλαση και παράδεισος. Η διαλεκτική κοινωνίας και ακοινωνησίας, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2010.
  29. Φανατισμός, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2012, σ. 250.
  30. Κοινωνικός Χριστιανισμός, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2013, σ. 254.
  31. Θρησκευτικότητα, ηθικότητα, νομιμότητα, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2014, σ. 246.
  32. Η σημερινή κρίση υπό το φως της διδασκαλίας των Τριών Ιεραρχών, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2015.
  33. Παιδεία και Εκπαίδευση κατά τους Τρεις Ιεράρχες, Αθήνα 2016.
  34. Ο διάλογος των θρησκειών, των Εκκλησιών και των Θεσμών, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2018, σ. 399.
  35. Θρησκείες και Ηθική. Από την Ηθική της Θρησκείας στην Ηθική των Θρησκειών, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2019, σ. 362.
  36. Η ανθρώπινη ζωή μεταξύ επιστήμης και ηθικής, εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 2021.
  37. O έσχατος πειρασμός, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2021.

Β. Άρθρα-Ανάτυπα

  1. “O Χριστιανισμός για την πατρίδα», Η ΔΡΑΣΙΣ ΜΑΣ, Μάρτιος 1975, σ. 32 εξ.
  2. «Η αλλοτριωτική δύναμη του χρήματος», Η ΔΡΑΣΙΣ ΜΑΣ, Μάϊος 1981, σ. 95 εξ.
  3. Κινήματα Ειρήνης, ανάτυπο, Αθήνα 1985.
  4. «Η άσκηση ως πρόταση οικολογικής διεξόδου», ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1/1989, σ. 75 εξ.
  5. «Ουσία και ήθος της εξουσίας», ΑΓΙΟΣ ΒΑΡΝΑΒΑΣ 4-8/1990.
  6. «Θεολογία της φύσεως ή Οικολογία΄» ΑΚΡΙΤΑΣ 10/1989.
  7. Σύγχρονα θεολογικά ρεύματα και τάσεις στη Δυτική Ευρώπη, ανάτυπο, Αθήνα 1992.
  8. Ο Ηλίας της Εσχατολογίας, ανάτυπο, Αθήνα 1992.
  9. Το ήθος της συνδικαλιστικής ελευθερίας, ανάτυπο, Αθήνα 1992.
  10. «Η Οικολογία της αμαρτίας και η αμαρτία της Οικολογίας», ΠΑΡΑΔΟΣΗ 1/1992.
  11. «Σύγχρονες τάσεις και μεθοδεύσεις για την αλλοίωση ή την κατάργηση του μαθήματος των Θρησκευτικών», ΚΟΙΝΩΝΙΑ 2/1993.
  12. Η σατανολατρία ως κοινωνικό φαινόμενο, ανάτυπο Αθήνα 1995.
  13. “Die Berugssoziologie in der orthodoxen Sicht”, ORTHODOXES FORUM 1/ 1995.
  14. Ο σχηματικός τύπος των δογμάτων ως αφορμή κοινωνιολογικής τους θεώρησης, ανάτυπο, Αθήνα 1997.
  15. Θεολογικές και θεσμικές προσεγγίσεις των Διδαχών του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ανάτυπο, Αθήνα 1998.
  16. Η σύγχρονη δυναμική της Πατερικής Θεολογίας, ανάτυπο, Αθήνα 1999.
  17. Η θεολογία της ευγένειας και η ευγένεια της θεολογίας, ανάτυπο, Αθήνα 1999.
  18. «Θάνατος του Θεού» και ευρωπαϊκός πολιτισμός, ανάτυπο 2000.
  19. «Οι κοινωνικές παράμετροι της εορτής της Ορθοδοξίας», ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ 72/2001.
  20. «Η θεολογία στον εικοστό αιώνα», ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΙΛΩΝ TΟΥ ΛΑΟΥ (εκδ.), Τι μας κληροδότησε ο εικοστός αιώνας, Αθήνα 2001, σ. 29 εξ.
  21. Η φύση ως διδασκαλείο του ανθρώπου, ανάτυπο, Αθήνα 2001.
  22. Θεσμικές προκλήσεις από την εφαρμογή της κλωνοποίησης στον άνθρωπο, ανάτυπο, Αθήνα 2002.
  23. «Εγκλήματα στο όνομα του Θεού», ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 23.3.2003.
  24. «Άγγελοι και δαίμονες», ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ,
  25. «Ο κοινωνικός εξεικονισμός του θρησκευτικού συγκρητισμού», ΤΙΜΗΤΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΜΟΥΡΑΤΙΔΗ, Αθήνα 2003.
  26. «Η θρησκευτική δυναμική της ολυμπιακής ιδέας», Πρακτικά ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ, Θεσσαλονίκη 2003.
  27. Ο άλλος ως πλησίον, ανάτυπο, Αθήνα 2004.
  28. Θρησκεία και εξουσία, ανάτυπο, Αθήνα 2003.
  29. “Religion and power”, EV. BENIZELOS/ A. PANTELIS (ed.), Civilisations and public law, London 2005, p. 537-543.
  30. Κοινωνικά έθιμα. Τυπολογία και τρόπος αντιμετώπισης από τον Απόστολο Παύλο, ανάτυπο, Βέροια 2005.
  31. «Εργασιακός ολοκληρωτισμός. Κοινωνικοηθική θεώρηση», ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΙΤΟΣ 4/2006, σ. 55 εξ.
  32. «Ανατολικός και Δυτικός Χριστιανισμός», ΤΟΛΜΗ 67/2006.
  33. «Ωφέλεια από την αδικία», Η ΔΡΑΣΙΣ ΜΑΣ, Μάϊος 2007.
  34. «Εκκοσμίκευση της Εκκλησίας. Αρνητικές όψεις», ΤΙΜΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ Β. ΓΙΟΥΛΤΣΗ, Θεσσαλονίκη 2007, σ. 443-450..
  35. «Ο οικουμενικός χαρακτήρας της Ορθοδοξίας και οι σχέσεις με τις άλλες χριστιανικές Ομολογίες και τις άλλες θρησκείες», ΠΡΑΚΤΙΚΑ Θ΄ Πανελλήνιου Θεολογικού Συνεδρίου 7-9/9/2007, της ΠΕΘ, σ. 207-214.
  36. “Οι κοινωνικές αιτίες του οικολογικού προβλήματος”, Ι.Μ.ΗΛΕΙΑΣ (εκδ.), Πολιτισμός και Φυσικό περιβάλλον, Πύργος 2008, σ. 29-45.
  37. “Το μέλλον της Οικουμενικής Κίνησης”, ΕΚΚΛΗΣΙΑ 6/2008.
  38. «Εισαγωγικά», Δάσκαλος στην έρημη χώρα,  εκδ. Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Αθήνα 2007.
  39. “Κοινωνικές επιπτώσεις στη ζωή των Μεγαλουπόλεων», ΠΡΑΚΤΙΚΑ Επιστημονικής Ημερίδας «Προβλήματα του τρόπου ζωής των μεγάλων πόλεων», ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (εκδ.), Αθήνα 2006, σ. 65-92.
  40. «Αισχοκέρδεια», Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια (ΜΟΧΕ), τόμος 2, 9-10.
  41. «Αιμομιξία», ΜΟΧΕ, Τόμος 1, 502-503.
  42. «Αισχρολογία», ΜΟΧΕ, τόμος 2, 10.
  43. «Γερμανοί χριστιανοί», ΜΟΧΕ 5, 107-108.
  44. «Γεροντισμός», ΜΟΧΕ 5, 128-129.
  45. «Γονείς», ΜΟΧΕ 5, 290-292.
  46. «Εθνικοκοινωνική Κίνηση», ΜΟΧΕ 6, 418-419.
  47. «Ευαγγελικές αρχές δικαίου», ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (εκδ.), Χριστόδουλος, Αφιερωματικός Τόμος, Αθήνα 2010, σ. 891-902.
  48. «O Παναγιώτης Τρεμπέλας ως απολογητής», ΣΩΤΗΡ (εκδ.), Παναγιώτης Τρεμπέλας, Λέων της Ορθοδοξίας, Αθήνα 2010, σ. 238-251.
  49. «Ελευθερία και ανελευθερία», ανάτυπο ΕΕΘΣ.
  50. «Ανατομία της σύγχρονης παιδείας», Πρακτικά 50ού Παιδαγωγικού Συνεδρίου Μ. Βασιλείου 2010, σ. 7-20.
  51. «Η πολιτική θεολογία του Παπουλάκου», Πρακτικά Α΄ Επιστ. Συνεδρίου εν Κλειτορία, Αθήνα 2010, σ. 77-84.
  52. «Αγάπη και αίρεση», περ. ΕΝΑΤΕΝΙΣΕΙΣ, έκδ. Ι.Μ. ΚΥΚΚΟΥ, 12/2010, σ. 40-48.
  53. «Ο διαθρησκειακός διάλογος στην πράξη», Τιμητικός τόμος στον Καθηγητή Θεόδωρο Παναγόπουλο, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, σ. 1197-1206, Πειραιάς 1910.
  54. «Εθνική πτώχευση», Πρακτικά 51ου Παιδαγωγικού Συνεδρίου με θέμα «Εθνική φυσιογνωμία ορθόδοξη οικουμενικότητα στη σημερινή Ελλάδα, Αθήνα 2011, σ. 9-13.
  55. Ιερός κλήρος και συνδικαλισμός, ανάτυπο, Αθήναι 2010.
  56. «Η οικουμενική πολιτική του Πατριάρχη Αθηναγόρα», ΕΝΑΤΕΝΙΣΕΙΣ, Ι.Μ. ΚΥΚΚΟΥ
  57. «Η ξενιτεία ως προϋπόθεση αγιότητας», Ι.Μ.ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ, Βυζαντινή Ελλάδα-Κάτω Ιταλία- Όσιος Ηλίας ο Νέος (823-903), Πάρνων 2011, σ. 75 εξ.
  58. «Θεολογικά και ηθικά ζητήματα ως προς την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και τις μεταμοσχεύσεις», Περ. ΑΚΤΙΝΕΣ 30/4/2012.
  59. «Τα ολοκληρωτικά στοιχεία του σύγχρονου πολιτισμού», Πρακτικά 52ου Παιδαγωγικού Συνεδρίου 2011,Τομέα Επιστημόνων Συλλόγου Μ. Βασιλείου, Αθήνα 2012, σ. 11-40.
  60. «Η αρχή της ζωής: Ορθόδοξη-εκκλησιαστική βιοηθική προσέγγιση», ΑΝΑLECTA CATHOLICA1/2013, σ. 97-107.
  61. «Kirche in Diaspora: Soziologische Kommentare”, Vol.52/3/2013 revistateologia.ro/?p=643.
  62. «Από την οικονομία στην ειδωλολατρία», ΘΕΟΛΟΓΙΑ 4/2012, σ. 59-70.
  63. «Κρίση και ανάσταση του Γένους», Πρακτικά 53ου Παιδαγωγικού Συνεδρίου, Τομέα Επιστημόνων Μ. Βασιλείου, Αθήνα 2013, σ. 9-13.
  64. «Η ευθύνη της Θεολογίας στα ζητήματα Βιοηθικής», Μ. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ-ΜΠΟΤΗ/Φ. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ-ΚΟΥΤΝΑΤΖΗ, Ιατρική Ευθύνη και Βιοηθική, Αθήνα 2013, σ. 291 εξ.
  65. Η κυριαρχία της αγοράς και η ευθύνη της Θεολογίας, (ανάτυπο ΕΕΘΣΠΑ 2011, σ. 223-231), Αθήνα 2011.
  66. «Η κοινωνική ευθύνη της Εκκλησίας κατά τον ιερό Φώτιο», ΕΚΚΛΗΣΙΑ 2/2014, σ. 90-106.
  67. «Αναπηρία: Κοινωνικό πρόβλημα ή κοινωνική πρόκληση;», ΕΝΑΤΕΝΙΣΕΙΣ 21/2013, σ. 46-54.
  68. «Χαρίσματα και Χαρισματούχοι στην Εκκλησία κατά τον Απ. Παύλο», επετειακός τόμος ΠΑΥΛΕΙΑ (εκδ. Ι.Μ. Βεροίας), Βέροια 2014, σ. 285-298.
  69. «Εκκλησία και προβυζαντινή κοινωνία», ΕΕΘΣΠΑ ΜΖ΄/2012, σ. 195-213 (ανάτυπο).
  70. «Κοσμάς ο Αιτωλός και σύγχρονες θεσμικές κρίσεις», Πρακτικά του 54ου Παιδαγωγικού Συνεδρίου του Τομέα Επιστημόνων Μ. Βασιλείου, Αθήνα 2013. σ. 9 εξ.
  71. «Ο Θεός για τους άρχοντες ή οι άρχοντες για το Θεό;», Romfea.gr2.2015.
  72. «Το δημογραφικό ως εθνικό πρόβλημα», Η Δράσις μας 527/2015, σ. 136.
  73. «Μαικήνες και Πάτρωνες στη Ρώμη και το Βυζάντιο», ΕΝΑΤΕΝΙΣΕΙΣ 23/2104, σ. 31-35.
  74. «Νεοφανείς περί γάμου αντιλήψεις», http://www.immspartis.gr/?p=20112. Και http://aktines.blogspot.gr /2013/09/blog-post_1300.html
  75. «Το μάθημα των θρησκευτικών-Κοινωνιολογική προσέγγιση» http://thriskeftika.blogspot.gr/2009/05/blog-post_4831.html.
  76. «Άνθρωποι και δένδρα», ΕΝΑΤΕΝΙΣΕΙΣ 25, σ. 29 εξ.
  77. «Κοσμάς ο Αιτωλός και η Επανάσταση των Ελλήνων», Πρακτικά Γ΄ Συνεδρίου με θέμα «Ορθόδοξη Εκκλησία και διαφύλαξη της εθνικής ταυτότητας», Αθήνα 2015, σ. 351-358.
  78. «Διαφορετικότητα και συμπληρωματικότητα των φύλων». Πρακτικά 55ου Παιδαγωγικού Συνεδρίου Τομέα Επιστημόνων Συλλόγου ο Μ. Βασίλειος, Αθήνα 2015, σ. 49 εξ.
  79. «Αθεΐα και αγιότητα», περ. Η Δράση μας, 532/ 2016, 2-3.
  80. Βασικές αρχές της Χριστιανικής Βιοηθικής και οι αρχές του Ιπποκράτη, Ανάτυπο ΕΕΘΣΠΑ ΜΗ’/ 13, Αθήνα 2013.
  81. «Από την αγροτική στην αστική ενορία», ΕΝΑΤΕΝΙΣΕΙΣ 26/2016, σ. 89 εξ. και ΔΗΜΟΥ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ, Χρυσούν Ιωβηλαίον Σεβ. Μητροπολίτου Σταγών και Μετεώρου κ.κ. Σεραφείμ, Τρίκαλα 2016, σ. 609 εξ.
  82. «Το φαινόμενο του αθεϊσμού διαχρονικά», Πρακτικά 56ου Παιδαγωγικού Συνεδρίου με θέμα «Σύγχρονες αθεϊστικές προκλήσεις», έκδ. Τομέα Επιστημόνων του Συλλόγου Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Αθήνα 2016, σ. 9 εξ.
  83. «Από το θρησκευτικό φονταμενταλισμό στον διαθρησκειακό διάλογο»,https://www.ekklisiaonline.gr/eipan/apo-to-thriskeftiko-fontamentalismo-sto-diathriskeiako-dialogo/.
  84. «Η βία», περιοδ. Πειραϊκή Εκκλησία 27/2017, σ. 24 εξ.
85.  «Δαιμονοποίηση, αποθέωση και παρακμή του ευρωπαϊκού Ορθολογισμού. Πολιτιστικές παρενέργειες», Ι. Σ. Εκκλησίας της Ελλάδος, Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, Πρακτικά Δ΄ Συνεδρίου, Αθήνα 2016, σ. 285 εξ.

86.  «Ομορφιά και ασχήμια», Σιναϊτικά Δίπτυχα 2017, σ. 221 εξ.

87.  «Η χρήση της γνώσης για την ερμηνεία της Δημιουργίας του κόσμου ως έργου του Θεού». ΕΝΑΤΕΝΙΣΕΙΣ 27/2016, σ. 99 εξ.  Και https://1drv.ms/b/s!Aikz10zAykh2shpBHTxW3cvd33in

88.  «Η ελευθερία του Χριστού και η ανελευθερία του κόσμου», Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Χριστιανικής Φοιτητικής

Δράσεως με θέμα «Υπακοή και Ελευθερία», Αθήνα 2017, σ. 13- 50.

89.  «Η δυναμική της παράδοσης σήμερα», Πρακτικά Ημερίδας στο Βασιλικό Ιωαννίνων με θέμα «Παράδοση: Αξία και Προοπτικές» 21/8/2016 του Συλλόγου Ο Ιερομάρτυς Πατροκοσμάς, Βασιλικό 2017, σ. 17 εξ.

  1. “Η έννοια της μεσότητας στον Αριστοτέλη και την Πατερική Παράδοση», Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου «Αριστοτέλης και Χριοστιανισμός», Αθήνα 2017, σ. 186 εξ.
  2. «Το ορθόδοξο λατρευτικό ήθος», περ. Ι.Μ. Ρόδου, Η Οδός 38/2017, σ. 6 εξ.
  3. «Θεολογία της ευτυχίας», στο Ευτυχία είναι…, εκδ. Ελληνοεκδοτική, Αθήνα 2017, σ.
  4. «Θρησκεία, τρομοκρατία, ειρήνη», στην ηλεκτρονική σελίδα του Μορφωτικού κέντρου Πρεσβείας του Ιράν www.athens.icro.irindex.aspx?fkeyid=&siteid=131&pageid=29208&newsvieew=693939
  5. «Τα προγεννητικά δικαιώματα του παιδιού: Θεολογική ανάγνωση», Επιμ. Μ. Κανελλοπούλου κ.α., Βιοηθικοί Προβληματισμοί ΙΙΙ, Το Παιδί, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2018, σ. 71 εξ.
  6. «Ιεραποστολική- Κοινωνιολογία της Θρησκείας- Κοινωνιολογία του Χριστιανισμού- Κοινωνική Ηθική», Πρακτικά Θεολογικού Συμποσίου για τα 180 χρόνια Θεολογικών Σπουδών (9-11/5/2018, σ. 679 εξ.
  7. «Προοπτικές των Θεολογικών Σπουδών στο ΕΚΠΑ», Πρακτικά Θεολογικού Συμποσίου για τα 180 χρόνια Θεολογικών Σπουδών (9-11/5/2018, σ. 693 εξ.
  8. «Ισότητα των δύο φύλων σε Εκκλησία και Κοινωνία», https://averoph.wordpress.coφm/2017/05/28/ο-καθ-κ-απόστολος-νικολαΐδης
  9. «Ο διάλογος: Θεολογική, ανθρωπολογική, κοινωνιολογική, θρησκειολογική και εκκλησιαστική προσέγγιση», ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΚΡΗΤΗΣ, Διακονία, διάλογος, καταλλαγή, Κολυμπάρι- Χανιά 2018, σ. 471 εξ.
  10. “Άτομο και κοινωνία», ΕΝΑΤΕΝΙΣΕΙΣ 31/2018, σ. 120 εξ.
  11. «Προτεσταντισμός και ατομισμός», Πρακτικά Ημερίδας της Κοσμητείας της Θεολογικής Σχολής με θέμα «Μεταρρύθμιση και Ορθόδοξη Εκκλησία: Διάλογος και αντίλογος πέντε αιώνων», Αθήνα 2018, σ. 133 εξ.
  12. «Προτεσταντικά ηθικά ευρήματα στην “Ορθόδοξη Ανατολή”», ΘΕΟΛΟΓΙΑ 1/2019, σ. 23 εξ.
  13. «Η κοινωνική προσφορά του Καθηγητή Σάββα Αγουρίδη», ΠΡΑΚΤΙΚΑ Διημερίδας με θέμα: «Σάββας Αγουρίδης: Επιστημονική μαρτυρία, εκκλησιαστική και κοινωνική διακονία, έκδ. Κοσμητείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Αθήνα 2019, σ. 115 εξ.
  14. «Η ηθική δυναμική της φτώχειας στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση», ΕΕΘΣΠΑ, τόμος 50/ 2015, σ. 211- 221.
  15. “Θρησκεία: Πίστη σε Θεό ή στο αξιακό της σύστημα;», εφ. ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ http://www.pelop.gr/?page=article&DocID=573905&srv=117
  16. «Ο Χρήστος Γιανναράς ως θεολόγος και φιλόσοφος», ΕΚΠΑ, Επίσημοι Λόγοι τ. 37ος (2017-2018), Αθήνα 2020, σ. 259 εξ.
  17. «Κορυφαίες προσωπικότητες της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ (1837-2017)», ΕΚΠΑ, Επίσημοι Λόγοι, τ. 37ος , Μέρος Β΄, (2016-2017), σ. 230 εξ., Αθήνα 2020, σ. 230 εξ.
  18. «Το κοινωνικό έργο της Θεολογικής Σχολής στα 180 χρόνια λειτουργίας της», Επίσημοι Λόγοι, τ. 37ος, Μέρος Α΄, (2016-2017), Αθήνα 2020, σ. 389 εξ.
  19. Βιοηθική και ανθρώπινη αξιοπρέπεια», Πρακτικά Πανελληνίου Διεπιστημονικού Συνεδρίου της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών κ. ά, με θέμα «Σύγχρονη Βιοηθική», Πύργος 4-6 Μαΐου 2018, σ. 151 εξ.
  20. «Αναβαθμοί της αγάπης στις Διδαχές του Κοσμά του Αιτωλού», ΚΟΣΜΗΤΕΙΑΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΕΚΠΑ, Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου «Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, 240 χρόνια από το μαρτύριό του (1779-2019), Αθήνα 2021, σ.318 εξ.
  21. Ο έσχατος πειρασμός, Αθήνα 2021.
  22. «Η «πράσινη θεολογία» του Οικουμενικού Πατριαρχείου», ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗΣ ΕΚΠΑ, Τιμητικός Τόμος Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου Α΄, Αθήνα 2021, σ. 711 εξ.
  23. «Άνθρωπος και φυσικός κόσμος: Από την υποταγή στην παιδαγωγία», ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ 8/3/22.
  24. «Από την οικογνωσία στη θεογνωσία», ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ 15/3/22.
  25. «Επιστήμονες: Συνεργάτες ή αντίπαλοι του Θεού», ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ 22/3/22.
  26. «Η φύση σε ρόλο διαμεσολαβητή», ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ 28/3/22.

Other Instructors